Τοποθετημένο σε μια εντελώς απομονωμένη όσο και ειδυλλιακή τοποθεσία σε ύψος 1850μ, το Κέντρο Εκπαίδευσης Ορεινού Αγώνα και χιονοδρόμων (ΚΕΟΑΧ) αποτελεί μια ξεχωριστή μονάδα των Ειδικών Δυνάμεων με ιδιαίτερες απαιτήσεις και μοναδικές εμπειρίες που προσφέρει για όσους υπηρετούν και εκπαιδεύονται εκεί. Βρεθήκαμε στον Όλυμπο κοντά στους Καταδρομείς και Πεζοναύτες που και φέτος το χειμώνα αντιμετώπισαν συνθήκες που όμοιες τους δεν συναντάμε πουθενά αλλού στην Ελλάδα.
Αποστολή Απόλλων Γ. Λεονταρίτης
Η εκπαίδευση σε επιχειρήσεις ορεινού αγώνα μεγάλου υψομέτρου και σε χιονοσκεπείς περιοχές αποτελεί ένα ιδιαίτερο αντικείμενο, στο οποίο προετοιμάζονται συστηματικά οι Ειδικές Δυνάμεις και οι Δυνάμεις Ειδικών Επιχειρήσεων. Καθώς μεγάλο ποσοστό του ελλαδικού χώρου καλύπτεται από βουνά, το περιβάλλον αυτό αποτελεί φυσικό πεδίο δράσης που αν εξετάσουμε την ιστορική προέλευση του, θα δούμε ότι εντάσσεται στο δόγμα επιχειρήσεων από τα πρώιμα χρόνια της δημιουργίας των πρώτων ΛΟΚ (Λόχων Ορεινών Καταδρομών) του Ελληνικού Στρατού και συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας.
Φυσικά οι επιχειρησιακές απαιτήσεις στο σύγχρονο πεδίο μάχης έχουν μεταβληθεί δραματικά. Πρόσφατα παραδείγματα πολεμικών συγκρούσεων με πλέον αντιπροσωπευτικό αυτό του Αφγανιστάν, καταδεικνύουν με τον πλέον αδιαμφισβήτητο τρόπο, ότι η πολεμική ικανότητα μονάδων που έχουν συγκροτηθεί για δράση σε συμβατικό περιβάλλον, υποβαθμίζεται δραματικά σε περιοχές μεγάλου υψομέτρου λόγω των ιδιαιτεροτήτων του εδάφους και του κλίματος. Αυτό ισχύει και για το ατομικό επίπεδο για κάθε στρατιώτη που θα πρέπει να έχει κατάλληλο εξοπλισμό και εκπαίδευση για δράση σε ορεινό περιβάλλον. Για το λόγο αυτό οι Ειδικές Δυνάμεις του ΕΣ διαθέτουν το δικό τους εξειδικευμένο κέντρο εκπαιδεύσεως αυτής της κατηγορίας.
Το «λημέρι» των χιονοδρόμων
Η ικανότητα μιας μονάδας πρωτίστως να επιβιώνει και δευτερευόντως να μάχεται σε χιονοσκεπείς περιοχές και σε αρκτικές συνθήκες, αποτελεί την κύρια αποστολή του ΚΕΟΑΧ. Εκεί δοκιμάζεται η αντοχή των υλικών του εξοπλισμού αλλά και του σώματος σε διαβίωση και εξαντλητικές πορείες σε μεγάλο υψόμετρο που από μόνες τους είναι αρκετές για να καταλάβει ο κάθε ένας ότι το βουνό απαιτεί ξεχωριστές αντοχές και ικανότητες. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο ταιριαστή τοποθεσία για την εκπαίδευση αυτής της μορφής από το μέρος που βρίσκεται σήμερα το ΚΕΟΑΧ. Το «λημέρι» των χιονοδρόμων των Ειδικών Δυνάμεων βρίσκεται στην περιοχή Βρυσοπούλες του Ολύμπου και συγκεκριμένα στη θέση Νίκη σε υψόμετρο 1.820 μ. Ο Όλυμπος βρίσκεται στην Βορειοανατολική πλευρά της Θεσσαλίας στα σύνορα
των Νομών Λάρισας και Πιερίας. Έχει 36 κορυφές πάνω από 2.000 μ., μερικές από τις οποίες είναι: Στεφά νι 2.909 μ., Σκάλα 2.866μ., Σκολειό 2.911 μ., Αγ. Αντώνιος 2.815 μ.με ψηλότερη την κορυφή Μύτικας 2.91 μ.
Για την ιστορία θα αναφέρουμε ότι το ΚΕΟΑΧ λειτουργούσε στο Σέλι Βερμίου μέχρι το 1960 με την επωνυμία Κέντρο Εκπαιδεύσεως Χιονοδρόμων (ΚΕΧ).Το 1960 εγκαταστάθηκε στο παρόν στρατόπεδο που επονομάστηκε Στρδο Τχη (ΠΒ) Παπαρρόδου Ιωάννη. Η ονομασία αυτή του Στρατοπέδου αποτελεί ελάχιστη ένδειξη τιμής προς τον ανδρείο ιδρυτή του1ου Τάγματος Χιονοδρόμων που έπεσε ηρωικά μαχόμενος στις 15 Απριλίου του 1941, ως Δκτής Μοίρας Πυροβολικού στα υψώματα Δισπυλίου νοτίως της λίμνης Καστοριάς, στον επιβραδυντικό αγώνα κατά τη Γερμανική προέλαση, χωρίς να υποχωρήσει παρά τη σχετική διαταγή.
Οργάνωση και Αποστολή του ΚΕΟΑΧ.
Το Κέντρο, λειτουργεί σήμερα υπό την ευθύνη της Διευθύνσεως Ειδικών Δυνάμεων ΔΕΔ/ΓΕΣ. Η εκπαίδευση αφορά στελέχη των Ειδικών Δυνάμεων μονάδων Ειδικών Επιχειρήσεων, καθώς και άλλων όπλων και κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων στην τεχνική των χιονοδρομιών, στη διαβίωση και δράση στις χιονοσκεπείς περιοχές.
Συγκεκριμένα κάθε χρόνο ομάδες προερχόμενες από όλες τις Μονάδες Ειδικών Δυνάμεων όπως η 1η και 2α Μοίρα Αλεξιπτωτιστών (1η 2α ΜΑΛ), η Ζ Μοίρα Αμφίβιων Καταδρομών (Ζ ΜΑΚ), το Ειδικό Τμήμα Αλεξιπτωτιστών (ΕΤΑ), οι Βόρειες Μοίρες, οι Αμφίβιες Μοίρες (ΜΑΚ) των ΕΤΕΘ στα νησιά του Αν. Αιγαίου και η 32 Ταξιαρχία Πεζοναυτών (32 ΤΑΞΠΝ), μεταβαίνουν για περίοδο συνήθως 2 εβδομάδων, προκειμένου να εκπαιδευτούν σε ειδικά αντικείμενα. Επιπλέον από το 2002 τμήμα τριτοετών σπουδαστών της Σχολής Ευελπίδων μεταβαίνει στο ΚΕΟΑΧ για εκπαίδευση σε παρόμοιο πρόγραμμα με τα στελέχη των Ειδικών Δυνάμεων. Επιπλέον κατά την πολυετή λειτουργία του το ΚΕΟΑΧ και συνεχίζει να εκπαιδεύει πλήθος στελεχών των υπολοίπων Κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας στον ορεινό αγώνα, στη διαβίωση και τον αγώνα στα χιόνια και στη διάσωση προσωπικού.
Η χειμερινή εκπαιδευτική περίοδος διαρκεί 4 μήνες, από Δεκέμβριο έως Απρίλιο κάθε έτους. Η εκπαίδευση του χιονοδρόμου, στο ΚΕΟΑΧ, είναι επίπονη, απαιτητική, αλλά εξαιρετικά εποικοδομητική. Προβλέπει διαβίωση και αγώνα στο χιόνι, ημέρα και νύχτα και παροχή βασικών γνώσεων χιονοδρομίας. Δεν διακόπτεται κατά τις αργίες και εορτές. Κάτι που λίγοι γνωρίζουν είναι ότι το προσωπικό που υπηρετεί εκεί δεν είναι μόνιμα τοποθετημένο αλλά αποσπάται από όλες τις μονάδες Ειδικών Δυνάμεων. Αυτό ισχύει τόσο για τη Διοίκηση και τα στελέχη - εκπαιδευτές όσο και το στρατεύσιμο προσωπικό που αποτελείται από ένα μίγμα Καταδρομέων και Πεζοναυτών που επιφορτίζεται με καθήκοντα υποστήριξης, φύλαξης και συντήρησης εγκαταστάσεων. Όμως με το χρόνο της στρατιωτικής θητείας να έχει μειωθεί δραματικά, η εκπαίδευση των στρατεύσιμων έχει δυστυχώς περιοριστεί δραστικά σε σχέση με το παρελθόν όπου υπήρχε η επαρκής χρόνος στο διάστημα της 18μηνης θητείας.
Διαβίωση και εκπαίδευση στα 2.000μ
Σε αντίθεση με όσα φαντάζονται όσοι δεν γνωρίζουν το χώρο, οι άνδρες των Ειδικών Δυνάμεων δεν είναι υπεράνθρωποι. Απλώς καλούνται να κάνουν ασυνήθιστα πράγματα σε καθημερινή βάση και να δράσουν με αυταπάρνηση σε εξαιρετικές στιγμές. Είναι άνθρωποι με οικογένειες, τα ίδια προβλήματα και τις ίδιες ανάγκες και προβληματισμούς που έχουν όλοι....
Απλοί Έλληνες που όμως διακατέχονται από το πνεύμα του Λεωνίδα και των 300 και το εφαρμόζουν με τη συμπεριφορά, το ηθικό και την εκπαίδευση τους, σε εποχές δύσκολες για την Ελλάδα, χωρίς αυταπάτες και χωρίς κανένα εφησυχασμό. Έχοντας γαλουχηθεί ήδη από τη μονάδα του, ένας χιονοδρόμος στο ΚΕΟΑΧ μαθαίνει, να μην φοβάται τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, εξοικειώνεται με αυτές, τις χρησιμοποιεί, διαθέτοντας και τον κατάλληλο εξοπλισμό, προς όφελος της εκτέλεσης της αποστολής του. Μαθαίνει να επιβιώνει και να μάχεται στο βουνό έχοντας σύμμαχο το χιόνι και τον παγωμένο άνεμο.
Η εκπαίδευση κατά βάση χωρίζεται σε 3 τομείς. Ο πρώτος είναι η εξοικείωση με τις καιρικές συνθήκες και το χιόνι. Από εκεί ξεκινάνε όλα. Στη συνέχεια ακολουθεί εκπαίδευση στο τομέα της Διάσωσης γιατί τα στελέχη των Ειδικών Δυνάμεων επανδρώνουν στις μονάδες τους, τις Ομάδες «Χελμός» οι οποίες είναι υπεύθυνες για Έρευνα και Διάσωση, μαζί με τμήματα της ΕΜΑΚ αλλά και πολιτικές ομάδες. Τέλος ακολουθούν οι επιχειρήσεις σε χιονοσκεπείς περιοχές και αντίξοες συνθήκες. Το προσωπικό διδάσκεται καταρχήν πώς να επιβιώσει σε μια περιοχή με πολύ δύσκολες συνθήκες με πολύ χιόνι. Χρησιμοποιούνται όλα τα μέσα με τα οποία μπορεί να διεισδύσει κάποιος σε χιονοσκεπείς περιοχές όπως είναι το ορειβατικό σκι, χιονοβατήδες, κίνηση σε παγωμένο χιόνι με κραμπόν, πιολέ και σχοινοσυντροφιές. Από κει και πέρα διεξάγεται η διδασκαλία εκτέλεσης επιχειρήσεων αναγνώρισης με παρατηρητήρια που παρατηρούνται οι εχθρικές κινήσεις, όπως και κρούση σε διάφορους στόχους που βρίσκονται σε πάρα πολύ μεγάλο υψόμετρο και περιοχές που περιβάλλονται από χιόνι.
Βασικές αρχές επιβίωσης στα χιόνια, η κατασκευή καταλύματος ( χιονότρυπα – ιγκλού), η δημιουργία φωτιάς, ο προσανατολισμός σε συνδυασμό με εκμάθηση τεχνικών σκι, κίνηση περιπόλου και τεχνικές διάσωσης είναι τα αντικείμενα που τα στελέχη των Ειδικών Δυνάμεων θα έχουν την ευκαιρία να διδαχτούν από τους εκπαιδευτές του ΚΕΟΑΧ. Οι εκπαιδευτές του ΚΕΟΑΧ μας εξήγησαν ότι η εκπαίδευση τείνει πλέον να συγχωνευτεί σε ένα ενιαίο πλαίσιο συμπεριλαμβάνοντας στοιχεία από διαβίωση, διαφυγή, κίνηση με σκι και τεχνικές διάσωσης προκειμένου να αξιοποιηθεί στο έπακρο ο χρόνος παραμονής των εκπαιδευόμενων στελεχών στον Όλυμπο.
Παράλληλα και οι στρατεύσιμοι Καταδρομείς και Πεζοναύτες τόσο για όσους υπηρετούν στην οργανική δύναμη του Κέντρου όσο και για αυτούς που έρχονται για εκπαίδευση με τις μονάδες τους, έχουν την ευκαιρία να βιώσουν εκπαίδευση και καταστάσεις σε ένα μοναδικό περιβάλλον που δεν θα συναντήσουν σε καμία άλλη μονάδα των Ειδικών Δυνάμεων.
Με σύμμαχο το βουνό και τον παγωμένο άνεμο
Το προσωπικό που επανδρώνει το ΚΕΟΑΧ είναι στελέχη αλλά και στρατεύσιμοι. Οι στρατεύσιμοι υπηρετούν στο Λόχο Διοικήσεως που είναι υπεύθυνος για τη ΔΜ του ΚΕΟΑΧ ενώ τα στελέχη επανδρώνουν το Λόχο Χιονοδρόμων που είναι υπεύθυνος για την διεξαγωγή των Σχολείων και λοιπόν γραφείων διότι το Κέντρο λειτουργεί σαν μια κανονική μονάδα με Επιτελείο, Διοίκηση, Λόχο Χιονοδρόμων και Λόχο Διοικήσεως.
Λόγω θέσεως και συνθηκών, το έργο του ΚΕΟΑΧ είναι ιδιαίτερα δύσκολο.
Η Διοικητική Μέριμνα αποτελεί φυσικά μια πρόκληση καθώς το στρατόπεδο εκτείνεται από τα 1800μ περίπου που βρίσκεται η πύλη και φτάνει μέχρι τα 2.500μ.. Ακόμα και το πιο απλό αγαθό, το νερό, είναι κάτι δύσκολο..
Επιπλέον η συντήρηση των εγκαταστάσεων και των υλικών είναι συνεχής, διότι οποιοδήποτε ασήμαντο πρόβλημα σε αυτές τις συνθήκες, μπορεί να έχει απρόβλεπτες συνέπειες. Είναι χαρακτηριστικές οι καταστάσεις που μας περιέγραψαν στελέχη και καταδρομείς σε περιόδους με παρατεταμένη κακοκαιρία με χιονοθύελλες σε θερμοκρασίες -20 βαθμών κελσίου (αλλά και χαμηλότερες σε κάποιες χρονιές) που δοκίμασαν στο έπακρο το προσωπικό. Ο κίνδυνος να διακοπεί το ηλεκτρικό ρεύμα με συνέπεια τη διακοπή της θέρμανσης ή ασφάλεια του προσωπικού σε καθήκοντα φύλαξης είναι συνεχής και αποτελεί προτεραιότητα για τον εκάστοτε Διοικητή του ΚΕΟΑΧ. Ακόμη και διαδικασίες που σε άλλες μονάδες αποτελούν ρουτίνα όπως η συχνή κίνηση υδροφόρας η βυτιοφόρου καυσίμων, αποτελεί πρόκληση και παράγοντα συνεχούς εγρήγορσης καθώς η οδική πρόσβαση σε αυτές τις συνθήκες ενέχει κινδύνους. Ακόμη και χιονοστιβάδες σε παρακείμενες πλαγιές δοκιμάζουν τα αντανακλαστικά των Καταδρομέων που σε περιόδους έντονης χιονόπτωσης απαιτούν τη καθημερινή διάνοιξη της μοναδικής οδικής πρόσβασης από και προς το ΚΕΟΑΧ.
Μοναδική στιγμή που παρακολουθήσαμε ήταν η έπαρση της ελληνικής σημαίας στο ΚΕΟΑΧ. Νεαροί Καταδρομείς και Πεζοναύτες αποδίδουν τιμές τραγουδώντας τον Εθνικό Ύμνο. Ακόμη και στην πιο ψηλή κορυφή της Ελλάδας που εκπαιδεύονται οι επίλεκτοι των επίλεκτων, διαφυλάσσεται σε δύσκολους καιρούς, η πίστη στα Εθνικά ιδανικά ενώ χαλυβδώνεται μέσα από κάθε Καταδρομέα και Πεζοναύτη η πιο ισχυρή εγγύηση για την Άμυνα της χώρας.
