Άνεμο αισιοδοξίας έφερε στις αρχές Φεβρουαρίου η επίσημη παρουσίαση του προγράμματος αναβάθμισης του «Σύγχρονου Μαχητή», από την ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Επιδιώκοντας την επίλυση ενός από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα ο Ελληνικός Στρατός δηλαδή αυτό των ατομικών υλικών του Πεζού Μαχητή, το πρόγραμμα «ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΜΑΧΗΤΗΣ» εντάσσεται στο μακροπρόθεσμο προγραμματισμό αμυντικών εξοπλισμών (ΜΠΑΕ) που προβλέπει η «Ατζέντα 2030». Θα μπορέσει όμως να επιφέρει τις επιδιωκόμενες αλλαγές στο ορατό χρονικό ορίζοντα, ώστε επιτέλους ο Έλληνας πεζός μαχητής να συμβαδίσει με τα σύγχρονα πρότυπα;
Γράφει ο Απόλλων Γ. Λεονταρίτης
Πρόκειται για μια εξέλιξη ανάμεσα σε όλες τις υπόλοιπες εξοπλιστικές ανάγκες και προτεραιότητες των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων που - αν μη τι άλλο - γίνεται δεκτή με θετικό πρόσημο καθώς ο τομέας των ατομικών υλικών του Έλληνα πεζικάριου παρέμενε πάντοτε παραμελειμένος και σε τελευταία προτεραιότητα..
Αντίθετα με τη συντριπτική πλειοψηφία των χωρών – μελών του ΝΑΤΟ που σταδιακά εισήγαγαν βελτιώσεις σε ατομικό οπλισμό και υλικά του προσωπικού τους τα τελευταία 20 χρόνια, ο Ελληνικός Στρατός παρέμενε σταθερά.. «προσηλωμένος» στη διατήρηση ατομικών υλικών που στην καλύτερη περίπτωση αντιστοιχούν μέχρι σήμερα σε πρότυπα της δεκαετίας του ‘90. Ουσιώδης διαφορά με τις λοιπές συμμαχικές χώρες στην Ευρώπη και το ΝΑΤΟ παρέμεινε η χαοτική διαφορά αντίληψης - απόρροια της παντελούς εμπειρίας συμμετοχής των ελληνικών Ε.Δ σε πραγματικές πολεμικές επιχειρήσεις - οι οποίες επιτρέπουν τη ρεαλιστική θεώρηση των αναγκών του Πεζού μαχητή. Παραδείγματα όπως ο Στρατός των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Βρετανίας αλλά και μικρότερων συμμαχικών χωρών πιο κοντά στα «δικά μας» μεγέθη όπως η Ολλανδία, το Βέλγιο κ.α φανερώνουν το αυτονόητο. Ότι η μεγαλύτερη επένδυση ενός στρατεύματος δεν είναι άλλη από το προσωπικό του, το οποίο έχει διαρκείς και ανελαστικές απαιτήσεις για κάλυψη των πραγματικών αναγκών του σε πολεμικές συνθήκες. Αλλιώς είναι βέβαιο ότι δεν θα αποδώσει τα αναμενόμενα ενώ η παρατεταμένη έκθεση του στο πεδίο με ανεπαρκή υλικά και εξοπλισμό, θα επιφέρει σύντομα επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης με κάμψη του ηθικού και κατά συνέπεια της συνολικής μαχητικής του ισχύος. Επιπρόσθετα η απαίτηση για έλεγχο και διοίκηση μέσω αξιόπιστων επικοινωνιακών συστημάτων σε συνδυασμό την αύξηση της φονικότητας απέναντι σε κάθε είδος απειλής στο πεδίο μάχης, αποτελούν τις επιμέρους παραμέτρους της εξίσωσης που καλείται να επιλύσει ένας σύγχρονος Στρατός.
Η.. «ελληνική πραγματικότητα»
Παγιδευμένος λοιπόν στην αντίληψη της ελληνικής πραγματικότητας που αποτελεί προϊόν της μακροχρόνιας ειρηνικής περίοδού που απολαμβάνει η χώρα σε συνδυασμό με τις περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες και λοιπές εξοπλιστικές προτεραιότητες των ΕΔ, ο Ελληνικός Στρατός διατήρησε τα ίδια ατομικά υλικά για το Πεζικό. Μοναδική εξαίρεση αποτέλεσε το προσωπικό των Ειδικών Δυνάμεων το οποίο έγινε αποδέκτης νέου ατομικού οπλισμού και υλικών σε πρώτη φάση στα τέλη της δεκαετίας του 90 (μετά την κρίση των Ιμίων) και σε διαδοχικές φάσεις στην πρώτη δεκαετία του 2000 μέχρι την έλευση της δημοσιονομικής κρίσης που έβαλε στον «πάγο» κάθε σχετική προσπάθεια…Το αποτέλεσμα ήταν το προσωπικό να είναι αναγκασμένο να καταφεύγει σε αγορές υλικών, ιματισμού και προστατευτικού εξοπλισμού, καταβάλλοντας το κόστος αγοράς από τα πενιχρά εισοδήματα του ενώ για το στρατεύσιμο προσωπικό η κατάσταση παρέμεινε αναλλοίωτη με ελάχιστες εξαιρέσεις κυρίως σε μονάδες προκάλυψης στον Έβρο όπου καταβλήθηκαν αξιέπαινες προσπάθειες από το ΓΕΣ για βελτίωση των ατομικών υλικών τα τελευταία 6 χρόνια. Φυσικά οι συνολικές ανάγκες παρέμειναν ακάλυπτες με το πρόγραμμα «ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΜΑΧΗΤΗ» να αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη απόπειρα αποκατάστασης της προβληματικής κατάστασης έπειτα από μια 10ετία που δυστυχώς συνεχίζει να υφίσταται μέχρι σήμερα.
Τι προβλέπει το πρόγραμμα
Σύμφωνα με τις εξαγγελίες του υπουργού Εθνικής Άμυνας Νίκου Δένδια, το εν λόγω πρόγραμμα, που έχει ενταχθεί στον μακροπρόθεσμο προγραμματισμό αμυντικών εξοπλισμών (ΜΠΑΕ) και είναι χρηματοδοτημένο με 204 εκατ. ευρώ, πρόκειται να καλύψει τις ανάγκες του 100% του Ενεργού Στρατού μέχρι το 2030.Σύμφωνα με εκτιμήσεις τα 184 εκατ. ευρώ πρόκειται να διατεθούν τη δωδεκαετία 2024-2035 και 20 εκατ. ευρώ την πενταετία 2036-2040.
Όπως τόνισε ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας σκοπός του προγράμματος είναι η αναβάθμιση του εξοπλισμού που φέρει ο μαχητής προκειμένου να ανταποκριθεί στο σύγχρονο και διαρκώς μεταβαλλόμενο πεδίο μάχης. Η αρχιτεκτονική της αναβάθμισης στηρίζεται σε πέντε επίπεδα, την επιβίωση, την επικοινωνία, την επίγνωση, την ευελιξία και την ισχύ πυρός. «Σύγχρονες Ένοπλες Δυνάμεις δε νοούνται χωρίς σύγχρονους μαχητές. Επίσης, το σύγχρονο πεδίο επιχειρήσεων, όπως το έχετε κι εσείς νομίζω διαπιστώσει, απαιτεί νέο εξοπλισμό του καθενός μαχητή, που να παρέχει και προστασία και ευελιξία και ισχύ πυρός».
Ο κ Δένδιας όμως αναφέρθηκε και στο μείζον ζήτημα της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας και το αποτύπωμα που θα έχει σε αυτήν το πρόγραμμα του «ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΜΑΧΗΤΗ». Ειδικότερα τόνισε οτι: «Η ελληνική αμυντική βιομηχανία έχει τη δυνατότητα να παράξει περίπου το 90%, ίσως και παραπάνω, απ’ ό,τι είδατε στην παρουσίαση προηγουμένως. Και επαληθεύει έτσι την επιλογή να καταστεί το αμυντικό μας οικοσύστημα ένας μοχλός ανάπτυξης της οικονομίας μας». Κρίσιμη παράμετρος είναι η σύμπραξη κυρίως των Στρατιωτικών Εργοστασίων 700 ΣΕ και 301 ΕΒ με ελληνικές εταιρείες, ενώ η πρώτη παράδοση υλικών αναμένεται να πραγματοποιηθεί το καλοκαίρι του 2026.
Τα σημεία αναβάθμισης
Σύμφωνα με όσα ανακοινώθηκαν το πρόγραμμα θα εστιάσει στους εξής τομείς:
Επιβίωση – Προβλέπονται νέα κράνη, αντιβαλλιστική θωράκιση, συλλογή Α’ βοηθειών και κατάλληλη ένδυση και υπόδηση. Ειδικότερα στον τομέα επιβίωσης προβλέπεται η υιοθέτηση κράνους High/Low Cut, αντιβαλλιστικά γυαλιά, συλλογή νοσοκόμου, επιγονατίδες , επαγκονίδες, γάντια και θήκη γενικής χρήσης. Επιπλέον θα παρέχεται εξάρτυση τύπου MOLLE, Γυλεός μάχης/διαβίωσης, σακίδιο πλάτης 25Lt και υδροδοχείο.
Ισχύς πυρός – Ισχυρά πυρά, Ακρίβεια, Αναβαθμισμένος οπλισμός και σκοπευτικά νέας γενιάς. Ειδικότερα προβλέπεται η χορήγηση αναβαθμισμένου τυφεκίου G-3A3 διαμετρήματος 7,62mm δυνατότητα εκτόξευσης οπλοβομβίδων, τυφέκιο ελεύθερου σκοπευτή των 7,62mm, υποπολυβόλο 9mm και πιστόλι σε συνδυασμό με διόπτρα νυχτερινής όρασης προσαρμοσμένης επί κράνους.
Επικοινωνία – Ασφαλής γρήγορη επικοινωνία και ανταλλαγή δεδομένων σε πραγματικό χρόνο στο πεδίο της μάχης. Ειδικότερα ο σχεδιασμός του προγράμματος «ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΜΑΧΗΤΗ» προβλέπει σύστημα ενδοεπικοινωνίας, σύστημα απεικόνισης τακτικής κατάστασης καθώς και τερματικό χειρισμού Blue Force Tracking.
Αντίληψη – Επίγνωση τακτικής κατάστασης, προσδιορισμός και απόφαση ενεργειών
Ευελιξία – Ελαφρύτερος εξοπλισμός με σύγχρονα υλικά που προσφέρει ταχύτητα, εργονομία και καλύτερη κατανομή βάρους. Σε αυτόν περιλαμβάνεται θήκη χάρτη, θήκες γεμιστήρων τυφεκίου, θήκη χειροβομβίδας, θήκη απόρριψης κενών γεμιστήρων, ζώνη μάχης, πιστολοθήκη μηρού με θήκες γεμιστήρων καθώς και strobe light υέρυθρου φωτός επί κράνους.
Προκλήσεις και σημεία προβληματισμού.
Βάση του χρονοδιαγράμματος η ενεργοποίηση του προγράμματος ‘Εξοπλισμός Σύγχρονου Μαχητή» προβλέπεται εντός του Α εξαμήνου του 2025 με τις διαγωνιστικές διαδικασίες να ακολουθούν στο β εξάμηνο της ίδιας χρονιάς. Ακολούθως τον Αύγουστο του 2026 προβλέπεται η υλοποίηση – έναρξη παραλαβών υλικών από ελληνικές εταιρίες και από τα στρατιωτικά εργοστάσια (700 ΣΕ -301ΕΒ). Εφόσον τηρηθεί το συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και χωρίς άλλες τυχόν εμπλοκές η Α φάσης κάλυψης του 50% των αναγκών του Ενεργού Στρατού θα έχει καλυφθεί τον Αύγουστο του 2027 ενώ η Β φάση που προβλέπει κάλυψη του 100% των αναγκών του Ενεργού Στρατού θα έχει επιτευχθεί έως τον Αύγουστο του 2030. Αναμφίβολα η όλη ανακίνηση του ζητήματος στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης προσπάθειας προγραμματισμού των αναγκών του ΕΣ θα πρέπει να πιστωθεί στον ίδιο τον υπουργό Εθνικής Άμυνας για έναν τομέα ο οποίος – αν και κρίσιμος - πάντα παρέμενε στη «σκιά» των μεγάλων εξοπλιστικών προγραμμάτων. Όμως σημείο σοβαρού προβληματισμού αποτελούν οι πιστώσεις που προβλέπονται για το πρόγραμμα και αν αυτές είναι επαρκείς ώστε να καλυφθούν οι συνολικές ανάγκες του ΕΣ.
Είναι λοιπόν λογικό ότι οι αρχικές ποσότητες υλικών θα διοχετευτούν σε πρώτη φάση στις μονάδες στις οποίες κρίνεται ότι υπάρχουν οι μεγαλύτερες ανάγκες και μένει να φανεί τελικά σε τι ποσοστό θα εφοδιαστούν στο σύνολο τους οι μονάδες του Πεζικού. Η πρόθεση υιοθέτησης νέου πιστολιού είναι ιδιαίτερα θετική εξέλιξη καθώς αποτελεί μια απαίτηση δεκαετιών για την σταδιακή αντικατάσταση του παρωχημένου σχεδιαστικά Colt Μ1911 0,45 cal για τον εφοδιασμό των αξιωματικών και υπαξιωματικών. Σε ότι αφορά το «αειθαλές» τυφέκιο G-3Α3 επιδιώκεται η αύξηση της ευστοχίας πυρών με σκοπευτικά βοηθήματα και παρελκόμενα που όμως έχουν επίπτωση στην αύξηση του συνολικού βάρους. Με δεδομένη την αδυναμία πλήρους αντικατάστασης του λόγω κόστους, το τυφέκιο εφόδου G-3 είναι επόμενο ότι θα συνεχίσει να υπηρετεί για πολύ καιρό ακόμα σε μονάδες Πεζικού αλλά με την ανάγκη σταδιακής αντικατάστασης του να παραμένει. Ως εκ τούτου η ανάγκη διαδικασίας αξιολόγησης του αντικαταστάτη του υφίσταται και θα πρέπει να ενταχτεί το συντομότερο δυνατόν σε μια νέα προσπάθεια επανεκκίνησης ενός προγράμματος «Εθνικού Τυφεκίου» σε στενή συνεργασία με την εγχώρια αμυντική βιομηχανία.
Τα βασικά στοιχεία ανανέωσης είναι φυσικά η στολή και η εξάρτηση τα οποία επίσης αποτελούν πάγιο αίτημα ανανέωσης καθώς ζητούμενο είναι η χορήγηση νέας, με υψηλές ποιοτικές προδιαγραφές. Το σχέδιο της στολής βασίζεται στο πετυχημένο σχέδιο της εταιρίας SIAMIDIS που έχει παρουσιαστεί για τις δυνάμεις Ειδικών Επιχειρήσεων και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην έκθεση DEFEA 23. Η ανανέωση της συνολικής εμφάνισης της στολής θα έχει όπως είναι φυσικό άμεσο αντίκτυπο και στην βελτίωση του ηθικού του προσωπικού, αντικαθιστώντας τις σημερινές - χαμηλής ποιότητας - φαιοπράσινες στολές παραλλαγής που φθείρονται πολύ γρήγορα.. Επιπλέον οι τόνοι των χρωμάτων θα είναι πιο ανοιχτοί προκειμένου να ταιριάζουν καλύτερα στους τόνους του φυσικού περιβάλλοντος που κυριαρχούν στην Ελλάδα ιδίως τους θερινούς μήνες. Το νέο κράνος και το νέο γιλέκο - φορέας πλακών θωράκισης - σε συνδυασμό με τα αντιβαλλιστικά γυαλιά επίσης είναι κρίσιμη αναβάθμιση που θα βελτιώσει αναμφίβολα την επιβιωσημότητα του Έλληνα μαχητή, προστατεύοντας τον από θραύσματα που προκαλούν και τις μεγαλύτερες απώλειες στο πεδίο της μάχης.
Τέλος μεγάλη πρόκληση αποτελεί η ενσωμάτωση υψηλής τεχνολογίας σε επικοινωνίες σε επίπεδο Λόχου/Διμοιρίας με κατ’ αρχήν αντικατάσταση των πεπαλαιωμένων ασυρμάτων τύπου Racal η οποία φιλοδοξείται να επεκταθεί μελλοντικά και με την ενσωμάτωση βιομετρικών αισθητήρων οι οποίοι θα δίνουν εικόνα για παλμούς καρδιάς, κατάσταση αναπνοής κ.α.
