Τα πρώτα κρίσιμα συμπεράσματα από τις επιχειρήσεις των Ισραηλινών πάνω από Ιράν
Η σημασία της αεροπορικής ισχύος στο σύγχρονο πεδίο μάχης είναι θεμελιώδης και συνεχώς αυξανόμενη. Αυτό είναι το συμπέρασμα που προκύπτει αβίαστα μετά την αύξηση της έντασης μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν που είχε ως αποκορύφωμα τις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές κατά ιρανικών στρατιωτικών και πυρηνικών στόχων οι οποίες ξεκίνησαν την περασμένη Παρασκευή – σε μία από τις πιο άμεσες αντιπαραθέσεις μεταξύ των δύο χωρών μέχρι σήμερα.
Ρεπορτάζ Απόλλων Γ. Λεονταρίτης
Μέσα σε 48 ώρες από την έναρξη του πολέμου της κατά του Ιράν, το Ισραήλ δήλωσε ότι απέκτησε αεροπορική υπεροχή πάνω από το δυτικό τμήμα της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της Τεχεράνης. Ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη άρχισαν να ρίχνουν βόμβες μέσα από τον ιρανικό εναέριο χώρο, χωρίς να βασίζονται πλέον σε ακριβούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς
Παράλληλα, ομάδες ειδικών επιχειρήσεων του Ισραήλ διείσδυσαν μυστικά στο Ιράν και κατέστρεψαν κρίσιμα αντιαεροπορικά συστήματα με drones μικρής εμβέλειας στην αρχή της εκστρατείας. Ειδικό βάρος δόθηκε από το Ισραήλ στην προσπάθεια να εξουδετερωθεί μεγάλο μέρος της στρατιωτικής ηγεσίας του Ιράν, που στέφθηκε από απόλυτη επιτυχία. Την Κυριακή σε μια πρωτοφανή κίνηση επίδειξης ισχύος, το Ισραήλ ανακοίνωσε ότι είχε καταστρέψει δεκάδες συστήματα αεράμυνας στο δυτικό Ιράν ενώ παράλληλα αποκάλυψε ότι είχε εξοντώσει με χειρουργικό αεροπορικό πλήγμα, τον επικεφαλής των υπηρεσιών πληροφοριών των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), μαζί με τον αναπληρωτή του.
Συγκρίσεις των επιχειρήσεων σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή
Τα συμπεράσματα που προκύπτουν καθημερινά από τη δράση της Ισραηλινής Αεροπορίας στο Ιράν έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον και απασχολούν ειδικούς στον τομέα εφαρμογής αεροπορικής ισχύος όσο και αμυντικούς αναλυτές. Μεταξύ αυτών και ο ο Michael Kofman, ανώτερος συνεργάτης του Ιδρύματος Carnegie και ειδικός σε στρατιωτικά θέματα της Ρωσίας και της Ουκρανίας, οποίος συγκρίνοντας τις συγκρούσεις σε Μέση Ανατολή και Ουκρανία ανέφερε τα εξής: «Το Ισραήλ πέτυχε αιφνιδιασμό και υπεροχή έναντι της ιρανικής αεράμυνας, η οποία ήταν ένας πολύ πιο εύκολος στόχος από εκείνη της Ουκρανίας, σχεδόν σε κάθε επίπεδο. Η ασυμμετρία στην ποιοτική ικανότητα μεταξύ της ισραηλινής και της ρωσικής αεροπορίας είναι τεράστια και εύκολα παρατηρήσιμη».
Ο απόστρατος Βρετανός Αρχιπτέραρχος Edward Stringer, ο οποίος διηύθυνε την αεροπορική εκστρατεία στη Λιβύη το 2011 και ηγήθηκε των επιχειρήσεων του βρετανικού Υπουργείου Άμυνας, δήλωσε ότι η εξελιγμένη εκπαίδευση και η καινοτομία της ισραηλινής αεροπορίας, σε συνδυασμό με την ενσωμάτωσή της στις υπηρεσίες πληροφοριών και στον κυβερνοχώρο, είναι βασικοί λόγοι που οι Ισραηλινοί πέτυχαν εκεί που οι Ρώσοι απέτυχαν. «Οι Ρώσοι έχουν μόνο πιλότους. Τους εκπαιδεύουν απλώς για να οδηγούν ιπτάμενο πυροβολικό — και αυτό είναι όλο», είπε. Όπως και η Ουκρανία, τα σοβιετικού τύπου μαχητικά του Ιράν είναι απαρχαιωμένα και δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν σε εναέρια μάχη. Σε αντίθεση με την Ουκρανία, όμως, η Τεχεράνη απέτυχε εντυπωσιακά να οργανώσει χερσαίες αντιαεροπορικές άμυνες που θα μπορούσαν να περιορίσουν σημαντικά τη δράση των εχθρικών αεροσκαφών στον εναέριο χώρο της. Αυτό οφείλεται πρωτίστως σε κρίσιμη εσφαλμένη εκτίμηση. Επί δεκαετίες, η Τεχεράνη υποεπένδυε στις αντιαεροπορικές άμυνες και στοιχημάτιζε στη δύναμη αποτροπής των δικών της πυραυλικών συστημάτων και αυτών των περιφερειακών συμμάχων της. Σε ότι αφορά την ιρανική αεράμυνα αυτή βασίζεται σε ένα μείγμα από S-300, κινεζικά συστήματα και κάποια εγχώριας κατασκευής ενώ συγκριτικά η αεράμυνα της Ουκρανίας σε κυρίως σοβιετικού τύπου συστήματα S-300 και Buk που ήταν πολύ πιο στιβαρές και καλά ενοποιημένες το 2022 σε σύγκριση με αυτές του Ιράν.
Κρίσιμα διδάγματα
Φυσικά τα όσα συμβαίνουν σε επιχειρήσεις που βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη καταγράφονται και αποτελούν προϊόν ανάλυσης και προβληματισμού και από τους καθ ύλην αρμόδιους στους κύκλους της Πολεμικής Αεροπορίας, που τονίζουν ότι τόσο η παρούσα κατάσταση (όπως εκδηλώνεται στη σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν) όσο και το προγενέστερο επεισόδιο του Απριλίου 2024 (όταν το Ιράν εκτόξευσε πάνω από 300 πυραύλους και drones κατά του Ισραήλ) ανέδειξε κρίσιμα διδάγματα και επιβεβαίωσε τη ζωτική σημασία της αεροπορικής ισχύος στον σύγχρονο πόλεμο. Τονίζεται ιδιαίτερα η Επιχειρησιακή Υπεροχή & Στρατηγική Πρόσβαση. Μέσω της αεροπορικής ισχύος επιτυγχάνεται η ταχεία και βαθιά διείσδυση σε εχθρικό έδαφος, χωρίς ανάγκη φυσικής κατοχή ενώ παρέχονται δυνατότητες για στοχευμένα πλήγματα υψηλής ακρίβειας κατά στρατηγικών στόχων.
Σε ότι αφορά την Αντιπυραυλική και Αντιαεροπορική Άμυνα διαπιστώνεται ότι η αεροπορική ισχύς θα πρέπει να συνδυάζεται με ολοκληρωμένα συστήματα αεράμυνας για την αντιμετώπιση μαζικών επιθέσεων με drones, πυραύλους κρουζ και βαλλιστικούς πυραύλους. Η καταστροφή κρίσιμων υποδομών του αντιπάλου σε κάθε περίπτωση εμφανίζονται ως προτεραιότητα και σε αυτή την περίπτωση όπου η IAF επέδειξε άριστη ικανότητα καταστροφής υπογείων εγκαταστάσεων, radar και συστημάτων διοίκησης/ελέγχου. Παράλληλα όμως δεν θα πρέπει να υποτιμάται και ο ψυχολογικός και Πολιτικός Αντίκτυπος από τη χρήση αεροπορικής ισχύος που έχει αποτρεπτικό χαρακτήρα και επιβάλει πολιτικό κόστος στον αντίπαλο, χωρίς απαραίτητα χερσαία εμπλοκή.
Συνδυασμός προηγμένων τακτικών και τεχνολογιών
Σε μια προέκταση των παραπάνω επιχειρούμε να παραθέσουμε ορισμένες διαπιστώσεις που θεωρούμε ότι θα πρέπει να απασχολήσουν στο εγγύς μέλλον το σχεδιασμό και της ελληνικής αποτρεπτικής ισχύος. Ειδικότερα θα πρέπει να επισημάνουμε ότι Ισραηλινή Αεροπορία (Israeli Air Force - IAF) φημίζεται για την ικανότητά της να διεξάγει χειρουργικά πλήγματα με υψηλή στρατηγική ακρίβεια, ακόμα και σε περιοχές με ισχυρή αντιαεροπορική άμυνα. Στην περίπτωση της αντεπίθεσης στο Ιράν (Απρίλιος 2024), η IAF φέρεται να εφάρμοσε έναν συνδυασμό προηγμένων τακτικών και τεχνολογιών που στόχευαν την αποδυνάμωση της ιρανικής αεράμυνας.
Η Ισραηλινή Αεροπορία χρησιμοποίησε εκτεταμένα μαχητικά 5ης γενιάς F-35I “Adir”με χαρακτηριστικά χαμηλής παρατηρησιμότητας (stealth) που επιτρέπουν διείσδυση σε καλά προστατευόμενα σημεία του Ιράν. Τα μαχητικά αυτά μαζί με τα F-15I και F-16I ήταν εξοπλισμένα με κατευθυνόμενα πυρομαχικά (JDAMs, SPICE) για πλήγματα σε αντιαεροπορικά ραντάρ, κέντρα διοίκησης και εκτοξευτές. Η δράση τους δεν ήταν αποσπασματική αλλά σε στενή συνεργασία με πλατφόρμες ηλεκτρονικού πολέμου ικανές να παρεμβάλλουν (jam) τα ραντάρ και επικοινωνίες του ιρανικού δικτύου αεράμυνας (όπως τα S-300 και τα Bavar-373). Επιπλέον είναι βέβαιο ότι χρησιμοποιήθηκαν ψευδοστόχοι (decoys) και ηλεκτρονικές παρεμβολές με σκοπό να προκαλέσουν σύγχυση στα εχθρικά ραντάρ και να καθυστερήσουν την αντίδραση των πληρωμάτων SAM. Ένας τομέας που θα πρέπει οπωσδήποτε να αναθεωρηθεί σε ότι αφορά την ελληνική ΠΑ η οποία λανθασμένα μέχρι σήμερα δεν έχει επενδύσει σε ανάλογες δυνατότητες..
Καταστολή Εχθρικής Αεράμυνας (SEAD)
Σημαντικό ρόλο είχε και η Επιλεκτική εξουδετέρωση συστημάτων αντιαεροπορικής άμυνας (αποστολές SEAD) με πύραυλους αέρος-εδάφους τύπου Delilah και Rampage αλλά και χρήση loitering munitions (Harop) για στοχοποίηση ενεργών ραντάρ. Αναλυτές επισημαίνουν ότι η Ισραηλινή Αεροπορία εφάρμοσε τακτικές αιφνιδιασμού & Αντισυμμετρικής Τακτικής με εκτέλεση πληγμάτων μικρής διάρκειας, μεγάλης ακρίβειας, χωρίς παραμονή στην περιοχή για να αποφευχθεί εμπλοκή με αεράμυνα. Όλες οι επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν τη νύχτα ή νωρίς το πρωί ώστε να μειωθεί η αντίδραση του ιρανικού μηχανισμού ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι ταυτόχρονα με την αεροπορική επίθεση, σημειώθηκαν κυβερνοεπιθέσεις σε δίκτυα ελέγχου και ραντάρ (Command & Control - C2) για να τυφλωθεί προσωρινά η αεράμυνα. Πρωταρχικοί Στόχοι ήταν:
- Το στρατιωτικό αεροδρόμιο κοντά στο Ισφαχάν (όπου βρίσκονται S-300)
- Το Κέντρο παραγωγής drones & πυραύλων
- Τα Αντιαεροπορικά κέντρα ελέγχου και τηλεπικοινωνιακοί κόμβοι
Συμπεράσματα
Η Ισραηλινή Αεροπορία τονίζεται ότι επέδειξε ικανότητα να εφαρμόσει πολύπλευρη τακτική SEAD/DEAD (Destruction of Enemy Air Defenses), ηλεκτρονικό πόλεμο, και stealth επιθέσεις, με ακρίβεια και ταχύτητα, επιτυγχάνοντας Α) Επιχειρησιακό πλεονέκτημα, Β) Ελαχιστοποίηση απωλειών και Γ) Αποφυγή γενικευμένης σύγκρουσης. Συγκριτικά η Ελλάδα δεν έχει επίσημο επιθετικό δόγμα, αλλά θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να διαθέτει δυνατότητα άμεσης, κατευθυνόμενης απάντησης σε κρίσιμα σημεία με ταχύτητα και συγκέντρωση πυρός. Η ΠΑ μπορεί παρά τις ελλείψεις σε ικανές ποσότητες ειδικών όπλων, να εφαρμόσει “stand-off πλήγματα” σε εχθρικά αεροδρόμια, σταθμούς radar, ναυτικές βάσεις, εφόσον εξασφαλιστεί εναέρια υπεροχή ή έστω τοπικός έλεγχος. Αντιθέτως είναι σαφές ότι η ΠΑ θα πρέπει να επενδύσει τάχιστα σε ανάπτυξη ικανοτήτων ηλεκτρονικού πολέμου προκειμένου να μπορέσει να "τυφλώσει" εχθρικά radar (όπως τα Hisar & S-400 στη Ν. Τουρκία). P). Χρειάζεται επίσης ενίσχυση σε ειδικά όπλα καταστολής Αεράμυνας (SEAD) ενώ σε πραγματικό σενάριο κρίσης, η αυτονομία και η άμεση αντίδραση είναι κρίσιμες παράμετροι για την επιτυχία.
Ολοκληρώνοντας η Πολεμική Αεροπορία θα πρέπει να τονιστεί ότι διαθέτει ικανότατο προσωπικό και σύγχρονα μέσα, αλλά για να πετύχει πλήρη αξιοποίηση των διατιθέμενων μέσων σε επίπεδα ανάλογα με αυτά των ισραηλινών χρειάζονται: Α) Εξειδικευμένα SEAD όπλα και αεροσκάφη, Β) Επενδύσεις σε ηλεκτρονικό πόλεμο και κυβερνοχώρο, Γ) UAV/loitering munitions (Harop-style), Δ) Διαλειτουργικά C4ISR και δόγμα προληπτικής αποτροπής.
